Na enkele uitdagende jaren boekt Haven Oostende opnieuw mooie resultaten, dankzij een strategie die zich richt op specifieke nichegroeimarkten. Finance director Philip Van Speybroeck en finance manager Annelies Danis werken samen aan een duurzame en stabiele toekomst voor het havenbedrijf. Met het oog op de toekomst bereidt het finance team zich voor op een nieuw hoofdstuk: eind dit jaar neemt Annelies de rol van finance director over wanneer Philip met pensioen gaat.
Haven Oostende is, naast Zeebrugge, Gent en Antwerpen, één van de vier Vlaamse zeehavens. Het is een industriële haven, maar er is ook nog altijd ruimte voor de traditionele visserij. In het Oostendse havengebied geeft het havenbedrijf terreinen in concessie aan diverse bedrijven. Daarnaast zijn er verschillende dochterondernemingen actief in nichesectoren die aansluiten bij de gediversifieerde strategie van de haven.
Een nieuw elan
Sinds begin 2019 focust Haven Oostende op nichegroeimarkten in de maritieme en logistieke keten. Door trends zoals schaalvergroting en globalisering, moeten havens die geen grote hubhavens zijn, zichzelf opnieuw uitvinden. Die strategie is noodzakelijk om de positie van Oostende in het Vlaamse havenlandschap te behouden. Haven Oostende focust op economische maritieme groei en duurzame tewerkstelling. Ze richt zich daarbij op vijf niches: blauwe economie (gelinkt aan de windparken op zee), lift-on lift-off, bulk en projectcargo, roll-on roll-off en cruises, circulaire industrie en visserij. “Hierdoor zijn onze activiteiten heel divers en ook enigszins atypisch in vergelijking met Zeebrugge, Antwerpen en Gent”, zegt finance director Philip Van Speybroeck.
In 2019, na de voltooiing van de eerste golf van windturbines voor de Vlaamse kust, nam Haven Oostende de onderneming REBO (Renewable Energy Base Ostend) over. Die acquisitie was een cruciale stap in de verdere heroriëntatie van de haven. “We stippelden een strategie uit om van de REBO-terminal een polyvalente zwaarlastterminal te maken”, zegt Philip Van Speybroeck. “We hebben er plaats voor de pre-assemblage van offshore windturbines, het onderhoud en de ontmanteling van onshore en offshore windturbines, de behandeling van zware stukgoederen en de opbouw van grote constructies. Sinds de overname van terminal zijn onze financiële resultaten drastisch en recurrent verbeterd.”
“Op onze gronden zijn verschillende bedrijven gevestigd die actief zijn in de blauwe economie”, zegt Philip Van Speybroeck. Denk aan spelers als C-Power, Vestas, Siemens en Elia. “Ze bouwen en onderhouden onder meer de windturbineparken op zee.” Bovendien is TM Edison, het consortium van Jan De Nul en DEME dat verantwoordelijk is voor de bouw van het Prinses Elisabeth energie-eiland, ook actief in Oostende.
Sterke diversificatie
Waar de haven sinds 2013 voornamelijk afhankelijk was van de aanvoer van conjunctuurgevoelige grondstoffen, is ze inmiddels sterk gediversifieerd. Naast de traditionele handel in grondstoffen richt de haven zich nu ook op sectoren zoals meststoffen, staal, auto’s en containertransport via estuaire vaart langs de Belgische kust. “Containertransport is een nieuwe activiteit sinds ongeveer een jaar”, vervolgt Philip Van Speybroeck. “Voor bedrijven uit de Oostendse regio, zoals Daikin, die veel goederen per vrachtwagen naar de haven van Antwerpen vervoeren, bieden we een alternatief met containervaart vanuit Oostende.”
Een andere belangrijke stap in de strategische heroriëntatie van de haven was de oprichting van OSSCO (Oostendse Stuwadoor Services Compagnie). Dat is het stuwadoorsbedrijf van Haven Oostende en een dochteronderneming van REBO. De oprichting van OSSCO is opmerkelijk, omdat stuwadoorsdiensten in andere havens meestal niet onder het havenbedrijf vallen. Met OSSCO wil de haven de groei van de maritieme trafiek verder stimuleren door het efficiënter laden, lossen en opslaan van goederen.
Eind vorig jaar kwam daar – na tien jaar – de heropstart van de roro-dienst voor auto’s van Oostende naar het Engelse Grimsby bij. In het kader van de Brexit heeft Haven Oostende zich gepositioneerd als een aantrekkelijk alternatief voor goederenvervoer over zee. De oprichting van OSSCO toont daarbij de proactieve aanpak van het financiële team van de haven. “We spelen graag kort op de bal”, klinkt het. “Binnen een maand was OSSCO als nieuwe entiteit operationeel.”
Om het activiteitenplaatje compleet te maken, is er ook nog dochterbedrijf MultiTech, dat gespecialiseerd is in technisch maatwerk en technische dienstverlening. “Op die manier staan we de bedrijven op ons grondgebied bij op het vlak van veiligheid, containers, transport, kraanwerk, spuit- en straalwerk, laswerk, noem maar op. Het is een bijkomende, handige dienstverlening.”
Omzetgestuurde operaties
Samen met haar dochterondernemingen is Haven Oostende goed voor zestig werknemers. De directe en indirecte werkgelegenheid in het havengebied zorgt voor bijna tienduizend jobs. De inkomsten van de haven komen uit verschillende bronnen, waaronder havengelden die de schepen betalen, het zogenaamde tonnenmaatrecht, aangevuld met kadegeld, een bedrag dat afhankelijk is van het volume van de vracht die het schip laadt en lost. Daarnaast zijn er concessiegelden voor haventerreinen en gebouwen.
Voor finance is de opvolging van de budgetten een belangrijke taak. “Onze bankbalans is positief, wat de nodige ademruimte biedt”, zegt Philip Van Speybroeck. “We werken met een maandelijkse rapportering en volgen de budgetten daarmee zo nauwgezet mogelijk op. We doen dat voor al onze ondernemingen. De sturing ervan komt hoofdzakelijk voort uit de omzet, want de scheepvaart is seizoensgebonden. Dat bepaalt zo ook mee de onderliggende kosten, naast de vaste kosten voor de infrastructuur, verkeersleiding en energie.”
Transitieperiode binnen finance
De polyvalente heroriëntatie heeft Haven Oostende klaargemaakt voor de toekomst. Daarbij was – en is – voor finance een belangrijke rol weggelegd. De financiële afdeling staat centraal binnen de organisatie en slaat de brug tussen diverse afdelingen, zoals operations en IT. Finance beheert ook veel data die strategische inzichten, doorgedreven analyse en geïntegreerde rapportage mogelijk maken. De financiële afdeling telt naast Philip nog zes medewerkers: finance manager Annelies Danis, drie accountants, een medewerker onthaal en administratie en een process improvement manager. Ook de IT-afdeling valt onder finance.
Annelies kwam in oktober 2020 bij het team als finance manager. De voorbije vier jaar vormde ze samen met Philip Van Speybroeck een tandem, met als bedoeling het bedrijf via stabiele wateren de toekomst in te loodsen. Eind dit jaar geeft Philip de fakkel aan Annelies door. Het was een bewuste keuze om die overgang geleidelijk aan door te voeren. “Vier jaar lijkt lang, maar we wilden voldoende tijd nemen voor de transitie van belangrijke processen binnen het bedrijf”, zegt Annelies Danis. “We noemen Philip hier ook wel ‘het collectief geheugen van de haven’. De transitie is erop gericht zijn kennis en ervaring over te nemen en in het bedrijf te verankeren.”
ABC en Power BI
Op het vlak van financiële rapportering zette het team de voorbije vier jaar belangrijke stappen richting meer diepgaande financiële analyse van de ondernemingen binnen Haven Oostende. “Via activity-based costing willen we meer zicht krijgen op de verschillende pijlers binnen onze organisatie”, zegt Annelies Danis, “en hoe die resultaten evolueren. Ons boekhoudsysteem (Microsoft Dynamics 365 Business Central, het vroegere Dynamics NAV – nvdr) biedt nog veel extra mogelijkheden die nog niet in gebruik zijn, bijvoorbeeld rond analyse en rapportering. Dat gebeurt vandaag nog grotendeels in Excel. De komende maanden willen we stappen zetten richting Power BI, gekoppeld aan onze boekhouding.” Het gaat er daarbij niet alleen om het onbenutte potentieel van de beschikbare tools in te zetten, maar vooral ook klaar te zijn voor nieuwe mogelijkheden, bijvoorbeeld op het vlak van AI.
Keuzes en risico’s
Een verdere digitale transitie zal belangrijk zijn om bestaande en nieuwe uitdagingen vlot het hoofd te bieden. Philip Van Speybroeck: “We hebben dezelfde uitdagingen als de wereldhavens. In die zin moeten we heel bewust omspringen met onze middelen. Ik denk maar aan toekomstige uitdagingen zoals de energietransitie en walstroom, waarbij schepen verplicht gebruik moeten maken van een aansluiting op het stroomnet aan de wal. Dat zijn aanpassingen die enorme investeringen vragen.”
Een digitale transitie dringt zich ook op omwille van de maatschappelijke rol die Haven Oostende speelt en de verdere uitdagingen die op de onderneming afkomen. “We mogen niet vergeten dat het meeste hier in-house gebeurt: financieel beheer, alle juridische aspecten, fiscaliteit, hr en IT. Dat biedt de nodige uitdagingen. Op het vlak van toepasselijke wetgeving heeft elk bedrijf binnen de haven zijn eigen specifieke kenmerken, zoals bijvoorbeeld douanewetgeving en het werken met havenarbeiders. Af en toe gaan we hierover extern advies inwinnen, maar voor de rest doen we zoveel mogelijk zelf”, zegt Annelies Danis.
De uitdagingen en mogelijke risico’s voor de haven zijn heel divers. Zo neemt het bedrijf specifiek maatregelen om mogelijke schade bij ongevallen te beperken en te mitigeren. “Incidenten zijn gelukkig schaars, maar op het moment dat er iets gebeurt, kunnen de gevolgen groot zijn”, aldus Philip Van Speybroeck. “Denk aan een oliespoor wanneer een schip tegen de kade vaart.” Ook op het vlak van cybersecurity zijn er risico’s. “De haven beschikt over flink wat gevoelige data die cruciaal zijn voor de energie-infrastructuur, bijvoorbeeld het energie-eiland in de Noordzee”, zegt Annelies Danis. “In die zin is de haven een kritisch punt. Een cyberincident bij ons zou direct impact hebben op veel andere bedrijven. In dat kader zijn we met studies bezig om ons nog verder te beveiligen. Ook daar is het financiële team nauw bij betrokken.”
Opvolging
Met ruim 27 jaar ervaring binnen het havenbedrijf zag Philip Van Speybroeck hoe belangrijk de nieuwe wind is die de voorbije vier jaar door de haven waait. “De verjonging van het team, waar Annelies deel van uitmaakt, heeft heel wat verandering in gang gezet.” Het gaat dan om digitalisering, zoals de uitwerking van digitale goedkeuringsflows voor facturen in Microsoft Dynamics en het opzetten van doorgedreven analytische rapportering. “Finance nam daarbij het voortouw”, zegt Philip Van Speybroeck, “net als voor IT, waarmee we volledig zijn overgestapt naar de cloud.” Die veranderingen, mee onder impuls van Annelies Danis, hebben ervoor gezorgd dat finance flinke stappen heeft gezet.
Bovendien staan er nog meer projecten op de planning. “De verdere integratie van IT-systemen binnen onze organisatie, bijvoorbeeld”, zegt Philip Van Speybroeck. “Maar het is de bedoeling dat het stof een beetje is gaan liggen op het moment dat ik hier vertrek.” Ook Annelies heeft nog heel wat werk op de plank. Ze ziet daarbij één grote prioriteit. “We willen vanuit finance het digitale denken verder stimuleren. We hebben nog een ERP-migratie voor de boeg, zullen BI-tools implementeren, enzovoort. Maar het is uiteraard cruciaal dat we de medewerkers en de organisatie klaarstomen voor de toekomst.”
Verdere procesverbetering
Net daarom heeft Haven Oostende onlangs een process improvement manager aangeworven met een focus op technologie. “Het doel is om zoveel mogelijk te automatiseren en op elk moment een perfect zicht te hebben op de financiële situatie”, zegt Annelies Danis. “Daarvoor moeten de data en de systemen allemaal op één lijn zitten. Dat blijft een behoorlijke uitdaging. In die zin is die vier jaar die we hebben voorzien voor de organisatie van de opvolging van Philip eigenlijk in een vingerknip gepasseerd.” Maar ook daar leert de haven uit. “De nodige tijd nemen voor elke transitie, dat is de boodschap”, besluit Philip Van Speybroeck. “Dat is essentieel in een wereld die zo snel evolueert als de onze.”
Comments